کودک زمانیکه به دنیا می آید غریزه علم یابی او زنده است و از جمله غرایزی که زنده بالفعل و وابسته به علم یابی است غریزه محبت یابی است همان طوریکه وقتی بچه به دنیا می‌آید؛ غذا می‌خواهد و فطرتش سینه‌ی مادر را می طلبد، نیز فطرش نوازش می‌خواهد، دست نوازش مادر را طلب می‌کند. پس پدر و مادران توجه داشته باشند که چرا خود مادر شیر دهد و اینکه بچه را به شیر خوار گاه نبرند و او را به مهد کودک نسپارند. همه والدین این را می‌دانند بچه یک ماهه را وقتی که نوازشش کنی روی او بخندی، تبسم کنی او نیز می‌خندد و تبسم می‌کند و اگر سر او داد بزنی گریه می‌کند و...
سبب ارائه این تحقیق تبیین این است که یک فرزند از همین کودکی نیازمند به تربیت دینی و اسلامی می‌باشد و نباید تربیت را فقط در آداب معاشرت و چگونگی خوردن و خوابیدن دانست بلکه تربیت لحظه به لحظه عمر و همه ابعاد زندگی انسان را دربر خواهد گرفت.
مقدمه:
سپاس خدای دو جهان سزاست که در کتاب با عظمت خود شیوه‌ی تربیت انسان را به عرصه‌ی بیان آورد و اصول هدایت، نیکی و اصلاح بشری را در احکام شرح مقدس اسلام آشکار کرد. و سلام و درود بر حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی( صل الله علیه و سلم) که خداوند متعال او را برای تربیت کل جامعه‌ی انسانی بر انگیخت و رسالتش بالاترین مراتب افتخار عظمت و سروری را برای جامعه بشری به ارمغان آورد.
امروزه ما وارث جهانی پر از ناکامی‌ها، شکست‌ها، بیمناکی‌ها و سرخوردگی‌ها هستیم. کنار نهادن عقل و خرد و پیروی از امیال درونی، غرایز حیوانی، و خود خواهی‌ها، انسان‌هایی بی رحم، بی منطق و تخریب‌گر ساخته است. وجود این همه بی عدالتی، سرگشتگی، جنگ و بسیاری از رفتار‌های غیر اخلاقی موید این امر است که بشر امروزی قبل از هر چیز، به تربیت کردن نیاز دارد.
شخصیت و رفتار هر فردی ریشه در تربیت او دارد. کودکان بسان زمین حاصلخیز هستند که هر آنچه در این زمین پاک شود- چه بذر خوب و چه بذر بد- همان در او رشد می‌کند، به قول معروف: هر چه بکاری همان برداشت می‌کنی. تربیت فرزند از بنیادی‌ترین مسائل تربیتی شمرده می‌شود و سنگ زیرین تربیت‌های بعدی است به همین جهت در دین مقدس اسلام و سیره‌ی نبوی سخت بر این امر تاکید شده است. تنها مکتبی که حین تولد انسان« بلکه قبل از تولد» تا زمان وفات او برنامه زندگی ارائه کرده، اسلام است. هیچ مکتبی در دنیا غیر از مکتب انبیا چنین خاصیتی ندارد.
تربیت در اسلام تنها انجام مناسک دینی نیست، بلکه پروراندن هر صفت و کمالی است که انسان به عنوان جا نشین خدا بر زمین و انسان باید به عنوان انسان دارا باشد. برنامه‌ها و دستورات تربیتی مکتب انسان ساز اسلام توسط قرآن مجید در اختیار ما گذاشته شده که متعلق به همه انسان‌ها و در همه‌ی زمان‌ها و مکان‌ها می باشد که کاملا از هر نقص و ایرادی عاری است. بی گمان بهترین روش تربیت که مبتنی بر شناخت حقیقت انسان و همه‌ی نیاز‌های روحی و روانی اوست، راه وحی است و قرآن کریم آیین خود را بهترین آیین تربیت برای کل بشر معرفی کرده و می‌فرماید" اِنَ هَذا القُرانَ یَهدِی لِلَتِی هِیَ اقوَمُ و یُبَشّرُ المُومِنِینَ الّذیِنَ یَعمَلُونَ الصّالِحاتِ انّ لَهُم اجرّا کَبیرا[اسرا/9] قطعا این قرآن به( آیینی) که خود پایدارتر است راه می‌نماید و به آن مومنانی که کار‌های شایسته می‌کنند مژده می‌دهد که پاداشی بزرگ بر ایشان خواهد بود. پیامبر اکرم( صل الله علیه سلم) وجود عینی قرآن کریم است که با رفتار و گفتار خود، آیات الهی را به منصه‌ی ظهور رسانده است. لذا سنت نبوی هم سنگ قرآن عظیم، اولین نهاد در بنیاد رفیع فرهنگ و نظام تربیت اسلامی به شمار می‌آورد. بنابراین چنانچه مبانی و اصول تربیت از آموزه‌های والای الهی و پیامبر اکرم( صل الله علیه و سلم) به درستی تحلیل و تبیین شود، می‌تواند به عنوان مناسب‌ترین نمونه برای عملکرد‌های تربیتی جامعه انسانی ما تقلی گردد.
مــــواد و روش‌ها تربیت و معنای آن در قرآن و سنت: تربیت در لغت به معنی به کار گیری روش‌هاست و در اصطلاح فراهم آوردن زمینه برای پرورش استعداد‌های درونی هر موجود و به ظهور رسانیدن امکانات بالقوه موجود در دورن او را تربیت می‌نامند. و به تعبیر دیگر تربیت یعنی سلامت عقیده و ایمان انسان‌ها که به وسیله کاشتن نهال ارکان ایمان« به خداوند، به فرشته‌ها، کتاب‌های آسمانی، پیامبران، جهان آخرت، قضا و قدر» در قلب و روح آنان تحقق می‌یابد. در قرآن تربیت در یک تعبیر به معنای رسیدن به رشد است. آیه1 سوره جِن ناظر بر این تعبیر است .آیات دیگری مانند آیه 256سوره‌ی بقره، آیه10 سوره کهف نیز ناظر بر همین معنا از تربیت هستند. در جای دیگر قرآن مانند آیات 29و 38 سوره‌ی غافر ماموریت پیامبر( صل الله علیه و سلم) هدایت به راه کمال ذکر شده است. در سوره آل عمران آیه 164 آمده است" لَقَد مَن اللهُ عَلی الُمومِنینَ اِذ بَعَثَ فِیهِم رَسولا مّن انفُسِهِم یَتُلوعَلَیهِم ایاتِهِ ویُزَکِیهِم و یُعَلُمُهُمُ الکِتابَ والحِکمَهّ واِن کانُوا مِن قَبلُ لَفی ضلالِ مُبین" به یقین خداوند بر مومنان منت نهاد که پیامبری از خودشان در میان آنها بر انگیخت تا آیات خود را بر ایشان بخوانند و پاکشان گردانند و کتاب و حکمت به آنان بیاموزد قطعا پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند. پیامبر اکرم( صل الله علیم و سلم) در جایی فرمودند: من برای به کمال رساندن خوبی‌های اخلاق مبعوث شده‌ام. با توجه به مجموعه‌ی سنن و آموزه‌های آن حضرت( صل الله علیه و سلم) می‌توان تربیت را اینگونه تعریف کرد: به ظهور رسانیدن استعداد‌های کمالی انسان با توجه به فطرت الهی وی و در جهت مسیر‌ی که خداوند از طریق آیاتش در اخیتار وی قرار داده است. در این میان پر معناترین تعبیر از تربیت اسلامی همان تعبیر به تزکیه است.
زمان آغاز تربیت دینی:
بزرگان زمان نونهالی را آغاز آموزش دینی می‌دانند. در روایتی از حضرت علی( علیه السلام) نقل شده است که خطاب به فرزندش امام حسن مجتبی( رضی الله عنه) فرمودند: فرزندم قبل از اینکه دل نرم تو تو سخت و فکرت مشغول شود، من به تربیت تو اقدام کرده‌ام. در نگاه دینی برای داشتن فرزند صالح و سالم علاوه بر انتخاب همسری اصیل و دین‌دار، رعایت مسایلی مانند زمان و چگونگی آموزش و نیز دقت در تغذیه حلال و مناسب در دوران بار داری و شیر دهی ضروری است. بخشی از سلامتی و بیماری، زشتی و زیبایی، خوش خلقی و بد خلقی و باهوشی و کودنی فرزند به تغذیه پدر و مادر در آنها قبل از انعقاد نطفه و دوران جنینی مربوط می‌شود، به عنوان نمونه از رسول اکرم( صل الله علیه و سلم) نقل شده است که شیر پایه و اساس تربیت است. چرا که صفات زنان را به طفل منتقل می‌کند. زمان شروع تربیت دینی از زمان نونهالی است، چرا که فطرت خداجویی کودک هنوز دست نخورده است و این کار مربی را بسیار آسان می‌کند. حضرت علی( کرم الله وجهه) می‌فرماید: آنچه را فرد در کودکی می آموزد، مانند نقشی است که روی سنگ حک می‌شود. یا اینکه می‌فرماید: قلب کودک مانند زمین خالی است که هر بذری را روی آن بریزی رشد خواهد کرد. اذان و اقامه که در بدو تولد در گوش نوزاد طنین انداز می‌شود، در واقع عصاره‌ای از آموزه‌های دینی- الهی است که در ضمیر ناخودآگاه او تاثیر خواهد داشت، لذابر انجام این کار بسیار تاکید شده است. بسیاری از ما نیز خاطرات تلخ و شیرین از دوران طفولیت و کودکی خود در ذهن داریم و این امر نشان دهنده‌ی تاثیر پذیری در دوران کودکی است.
ادامه دارد
نظرات